Γυναίκες και Godot

Διαβάζοντας τις Σαββατιάτικες εφημερίδες μου τραβάει την προσοχή ένα άρθρο του Guardian: “Beckett estate fails to stop women waiting for Godot”.

Σύμφωνα μ’αυτό, οι κάτοχοι των δικαιωμάτων των εργών του Beckett (“known for [their] iron grip” ...) προσπάθησαν να σταματήσουν μία ιταλική παραγωγή του Περιμένοντας τον Γκοντό διότι τον Βλαντιμίρ και τον Έστραγκον θα τους υποδύονταν γυναίκες(!) Ο σκηνοθέτης και ο θίασος αγνόησαν τις προσπάθειές τους και ξεκίνησαν κανονικά τις παραστάσεις. Τώρα το δικαστήριο της Ρώμης τους δικαιώνει, αποφασίζοντας ότι «οι άντρες δεν έχουν το μονοπώλιο στους ρόλους». Ο δικηγόρος του θεάτρου μιλάει για νίκη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο σκηνοθέτης για μια παράλογη μήνυση κλπ κλπ.

Χμ... Συνέχισα να διαβάζω για να βρω την αιτιολογία της μήνυσης:

L’Agencia Teatrale D’Arborio που κατέχει τα δικαιώματα του έργου του Beckett στην Ιταλία και η Εταιρεία Γάλλων Συγγραφέων ισχυρίστηκαν ότι η γυναικεία διανομή θα δυσαρεστούσε τον Beckett… αν αυτός βέβαια ήταν εν ζωή. Προς επίρρωσιν των ισχυρισμών τους ανέφεραν ότι ο Beckett πριν πεθάνει (1989) είχε αρνηθεί άλλες γυναικείες διανομές και παρέθεσαν μία απόφαση γαλλικού δικαστηρίου το οποίο το 1992 είχε απαγορεύσει το ανέβασμα του έργου με γυναίκες πρωταγωνίστριες με το δικαστή να δηλώνει ότι πρόκειται για παραβίαση των ηθικών δικαιωμάτων του Beckett.

Στην παρούσα ιταλική παράσταση οι γυναίκες υποδύονταν τους άντρες και δεν υπήρχε καμία αλλαγή στο σενάριο ή στις σκηνοθετικές οδηγίες.

Σκέφτομαι πως πρόκειται για τη συνηθισμένη, πονεμένη ιστορία των πνευματικών δικαιωμάτων: η χήρα, τα παιδιά ή τα ανίψια που δεν επιτρέπουν την πρόσβαση στα αρχεία, που θέλουν να έχουν τον πρώτο λόγο για τη χρήση τους ή που, αντιθέτως, τα δίνουν εδώ και εκεί, με στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή απολαβή, τα πουλάνε σε ιδιώτες, για χρήση σε projects που «ευτελίζουν» το καλλιτεχνικό έργο κλπ κλπ.

Κάτι άλλο με κεντρίζει όμως... τι; Πρώτα πρώτα, σαφώς το θέμα των γυναικών ηθοποιών. Αυτές είναι προσωπικές ευαισθησίες που καλώς ή κακώς προστάζουν το πως διαβάζω μία είδηση. Αλλά σε δεύτερη ανάγνωση, με κεντρίζει το πώς ερμηνεύευονται οι επιθυμίες κάποιου που δεν είναι πια στη ζωή. Και αν ο Beckett άλλαζε στο εντωμεταξύ γνώμη; Και σε ποιόν ανήκει ένα μεγάλο έργο; Μόνο στον δημιουργό του; Και αν είναι έτσι, μία διαθήκη είναι αρκετή για να νομιμοποιήσει τις αποφάσεις των κληρονόμων; και μέχρι πότε; Ένα έργο δεν έχει ζωή από μόνο του; Και τι λέει κανείς για τις άλλες εκδοχές του Godot; (μου έρχεται στο μυαλό μία πειραματική εκδοχή στη οποία ο Godot έρχεται στο τέλος... δε θυμάμαι όμως πού την είδα και πότε). Ότι είναι καταδικαστέες γιατί ο Beckett δεν θέλησε ποτέ μία παραλλαγή;

People are bloody ignorant apes.