Useless Infromation Part II - Stanislaw Lem

Διαβάζοντας τον επικήδειο του Stanislaw Lem, μαθαίνω ότι γύρω στα μέσα του ‘70, ο Philip K. Dick που εκείνη την εποχή είχε προβλήματα με τον Πολωνό εκδότη του και θεωρούσε τον Λεμ υπεύθυνο για αυτό, έγραψε στο FBI και κατήγγειλε πως ο Λεμ ήταν apparatchik του Κομμουνιστικού κόμματος ή ακόμα και μέλος της επιτροπής που οργάνωνε την ανατροπή της αμερικανικής επιστημονικής φαντασίας (;). Το γράμμα αυτό δημοσιεύτηκε πολύ αργότερα από τον ίδιο το Λεμ ο οποίος παρατηρούσε συγκαταβατικά πως ο Dick (όνομα και πράγμα by the look of things!) υπέφερε από σχιζοφρένεια εκείνη την εποχή.

Ο Λεμ θαύμαζε τόσο τον Ντικ όσο και τους άλλους Αμερικάνους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας. Παρόλα αυτά, τα χιουμοριστικά του σχόλια και οι κριτικές του προς το πρόσωπό τους πάντα κατέφταναν κακομεταφρασμένα και out of context στην οργάνωση των επαγγελματιών συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας της Αμερικής (SFWA) η οποία τελικά τον διέγραψε κακήν κακώς (ήταν επίτιμο μέλος από το 1973).

Ο Christopher Priest στον Guardian λέει πως στο κέντρο της διαφωνίας υπήρχε ουσιαστικά μία εγγενής διαφορά προσέγγισης: “Lem himself resisted the idea of being an SF writer. For instance, he once said of Solaris: "It's about a human encounter with something that certainly exists, in a mighty manner, perhaps, but it's one that cannot be reduced to human concepts, ideas or images." In this way, from Lem's point of view, both film adaptations were inevitably about the wrong things. The American culture of science fiction not only failed to understand him, it never had a chance to. He did not translate well.”

Το τελευταίο σχόλιο περί μετάφρασης μπορεί να εκληφθεί και κυριολεκτικά: η μετάφραση του Solaris στα αγγλικά βασίστηκε σε μία ήδη προβληματική γαλλική μετάφραση και παραμένει ίδια μέχρι σήμερα. Το γεγονός αυτό απαντάει μερικώς την απορία που μου είχε δημιουργηθεί όταν πριν λίγα χρόνια, με την ευκαιρία του remake του Solaris από τον Soderbergh, είδα μια παγερή αδιαφορία και άγνοια γύρω από τον Λεμ και το έργο του στα βρετανικά media .